Szeroka

Gmina wiejska, posiada kościół, w którym znajduje się ornat z XVI w. z ładnym haftem.

Bzie

Gmina wiejska, posiada kościół drewniany z wysmukłą wieżą, otoczony sobotami, który zachował resztki tryptyku gotyckiego z rzeźbą Matki Boskiej i obrazami na skrzydłach. Dwa dzwony, z nich większy o 80 cm średn. z 1509 r. Pałac dwupiętrowy w stylu niemieckiego późnego renesansu z początków XVII wieku jako ślad dawnej obronności zachował strzelnicę.

Bzie Górne

Gmina, licząca 640 mieszkańców na obszarze 375 ha.

Bzie Dolne

Gmina, licząca 465 mieszkańców na obszarze 363 ha.

Jastrzębie Zdrój

Miejscowość ta jest perłą uzdrowisk śląskich, a znajduje się w okolicy lesistej, 300 m. nad poziomem morza posiada powietrze czyste obfitujące w ozon, a klimat podgórski, łagodny. Zakład kąpielowy mieści się w olbrzymim zalesionym parku. Sezon do 1 maja do 30 listopada. Wspaniałe asfaltowe drogi i dogodność położenia Jastrzębia-Zdroju stwarzają wprost idealne warunki dla zwiedzających górnośląski przemysł, bielski Manchester, jak również dla wycieczek w pobliskie Beskidy. Zakład zdrojowy posiada następujące urządzenia lecznicze: budynki z łaźniami do kąpieli solankowych, kwasowęglowych i borowinowych, oddział elektroterapji, wodoleczniczy, inhalacyjny, kabiny do kąpieli solankowych, dla dzieci kąpiel słoneczna z natryskiem, zakład dla dzieci im. Marji oraz pijalnię. Zdroje Jastrzębia są słynne z silnych radioaktywnych solanek jodobromowych, odpowiadających składem chemicznym i własnością leczniczą zagranicznym zdrojom jak: Hall, Kreuznach, Wildegg. Solanki Jastrzębskiej używa się do kąpieli, do picia i do wcierania. Borowinę czerpie zakład z własnych pokładów borowinowych.

Wskazania lecznicze: gościec stawów i mięśni, zapalenia nerwów, krzywica, choroby kobiece, rekonwalescencja po operacjach, stany wyczerpania umysłowego i fizycznego, niedomoga układu nerwowego, miażdżyca tętnic i schorzenia mięśnia sercowego miernego stopnia.

Stacja kolejowa, poczta i telefon na miejscu.

Moszczenica

Gmina wiejska licząca 1300 mieszkańców, leży na granicy czeskiej i posiada pięknie położony wśród starych drzew kościół drewniany śląskiego typu, z wieżą z hełmem barokowym, otoczony sobotami. W wieży dzwon gotycki z 1539 r.

Jastrzębie Górne

Gmina wiejska, liczy 2200 mieszkańców na obszarze 1263 ha. W miejscowości kościół.

Jastrzębie Dolne

Gmina wiejska, liczy 790 mieszkańców na obszarze 375 ha. W miejscowości kościół katolicki.

Ruptawa

Gmina wiejska, licząca 1210 mieszkańców, położona na granicy czeskiej, która odtąd ciągnie się na zachód wzdłuż Piotrówki i Olzy. Kościół drewniany z wieżą, otoczony sobotami, posiada tryptyk gotycki z połowy XVI wieku krakowskiej szkoły, z płaskorzeźbą Pieta w środku, a płaskorzeźbami 12 apostołów na skrzydłach. Dzwony z 1555 i 1603 roku. Na łąkach leżących na wschód od kościoła „Grab Ludwika” (Winklera) o 3 m obwodu. Jest to zapewne najokazalszy grab na Śląsku. Pień jego niewiele jest wyższy od 3 m, dźwiga jednak wysoką i bardzo bogatą koronę. Przez wypiłowanie kilku gałęzi utworzono w nim miejsce dla stołu i czterech miejsc siedzących.

Ruptawiec

Gmina wiejska, licząca 80 mieszkańców na obszarze 25 ha.

Zofiówka

Gmina wiejska, licząca 95 mieszkańców na obszarze 27 ha.

Cisówka

Gmina wiejska, która liczy 350 mieszkańców na obszarze 300 ha.

Źródła:

• L. Łakomy, Ilustrowana monografja województwa śląskiego, Katowice 1936.