Witczak Mikołaj jr (ur. 2 VII 1896 Wrocław – zm. 25 IV 1976 Rybnik) – Powstaniec, właściciel zdrojowiska i dóbr rycerskich w Jastrzębiu

Mikołaj Franciszek Wojciech Witczak urodził się 2 lipca 1896 r. we Wrocławiu. Uczęszczał do gimnazjum w Rybniku, Wrocławiu i Davos, zaś maturę zdał w austriackim Feldkirch. Jako żołnierz armii niemieckiej brał udział w I wojnie światowej. Po zwolnieniu z wojska zaangażował się w działalność konspiracyjną zmierzającą do powrotu Śląska do Polski. W 1918 r. był delegatem do Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. W latach 1919-1921 czterokrotnie aresztowany przez władze pruskie. Czynnie uczestniczył we wszystkich trzech powstaniach śląskich odznaczając się męstwem i zmysłem dowódczym.

Po przejęciu części Górnego Śląska przez administrację polską zajął się odbudową uzdrowisku. Dzięki nowym inwestycjom uczynił Jastrzębie-Zdrój najpopularniejszym uzdrowiskiem na polskim Śląsku. Jednocześnie aktywnie uczestniczył w życiu społeczno-politycznym. W 1922 r. został wybrany do Wydziału Powiatowego w Rybniku, a w 1924 r. objął funkcję naczelnika gminy. W tym samym roku został członkiem zwyczajnym katowickiego oddziału Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Działał także w Lidze Ochrony Przyrody oraz Asocjacji Słowiańskich Towarzystw Turystycznych. W 1933 r. poślubił Czeszkę Jarmilę Totuškovą. Ich dwór na Mendowcu był prawdziwą ziemiańską siedzibą odwiedzaną przez znanych Polaków, m.in. prezydenta Ignacego Mościckiego i pisarza Melchiora Wańkowicza. W 1939 r. został wybrany do Rady Nadzorczej Spółki Akcyjnej Książęce Kopalnie Pszczyńskie.

Okres okupacji hitlerowskiej przeżył na emigracji. Powrócił do kraju już w 1945 r. i objął posadę naczelnika Wydziału Ogólnego Morskiego Urzędu Zdrowia. Jednocześnie, korzystając z państwowych funduszy, zabrał się za odbudowę zrujnowanego zdrojowiska. W 1947 r. komunistyczne władze pozbawiły go własności i odebrały uzdrowisko. Wielokrotnie szykanowany przez bezpiekę i pozbawiony dworu na Mendowcu zamieszkał w wilii swojego brata Józefa. Tu spędził wraz z Jarmilą ostatnie lata swojego życia. Zmarł 25 kwietnia 1976 r., dzień po śmierci swojej żony. Oboje zostali pochowani na cmentarzu parafialnym w Zdroju.

Odznaczenia:
– Krzyż Niepodległości z Mieczami
– Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
– Krzyż Walecznych
– Śląski Krzyż Powstańczy
– Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi

——————————————————————————————————————–

Mikołaj Franciszek Witczak (born 2 July 1896 in Wrocław, died 25 April 1976 in Rybnik) – insurgent, owner of a spa and knightly estates in Jastrzębie.

Mikołaj Franciszek Witczak was born on 2 July 1896 in Wrocław. He attended secondary schools in Rybnik, Wrocław and Davos, passing the secondary school leaving exam in Feldkirch, Austria. He fought in World War I as a soldier of the German army. After his release from the army, he was engaged in underground activity aimed at giving Silesia back to Poland. In 1918, he became a delegate to the Polish Regional Parliament in Poznań. Between 1919 and 1921, he was arrested by Prussian authorities four times. He was an active participant in all three Silesian uprisings, showing valor and flair for command.

When the Polish administration took over parts of Upper Silesia, he focused on spa reconstruction. Through new investments, he made Jastrzębie-Zdrój the most popular spa in the Polish part of Silesia. At the same time, he was an active participant of social and political life. In 1922, he was elected to the District Department in Rybnik, and in 1924 he was appointed as the head officer of the commune.
In the same year he became a common member of the Katowice branch of the Polish Tatra Society. He was also active in the League of Nature Conservation and the Association of Slavic Tourist Societies. In 1933, Witczak married Jarmila Totuškova from the Czech Republic. Their Mendowiec manor house was a truly manorial estate visited by famous Poles, including president Ignacy Mościcki and writer Melchior Wańkowicz. In 1939, he was appointed as the member of the Supervisory Board at Spółka Akcyjna Książęce Kopalnie Pszczyńskie.

During the Nazi occupation of Poland, he was an expatriate. He returned to the homeland already in 1945, taking the position of the head officer of the General Department of the Maritime Health Office. At the same time, he began restoring the ruined spa using public funds. In 1947, communist authorities stripped him of his properties and claimed the spa. Persecuted by the secret police repeatedly and deprived of the Mendowiec manor house, he moved in to the villa of his brother Józef, where he spent the final years of his life with Jarmila. He died on 25 April 1976, one day after the death of his wife. They were both buried in the parish cemetery in Zdrój.

Decorations:
– the Cross of Independence with Swords
– the Officer’s Cross of the Order of Polonia Restituta
– the Cross of Valor
– the Silesian Uprising Cross
– the Cross on Silesian Ribbon of Valor and Merit.

——————————————————————————————–

Witczak Mikuláš František (2. 7. 1896 Wrocław – 25. 4. 1976 Rybnik) – povstalec, majitel lázní a rytířského panství v Jastrzebie

Mikuláš František Witczak se narodil 2. července 1896 ve Wroclawi. Chodil do gymnázia v Rybniku, Wroclawi a Davosu, maturoval v rakouském Feldkirchu. Jako voják německé armády se zúčastnil 1. světové války. Po demobilizaci se zapojil do konspirační činnosti, jejímž cílem byl opětovné připojení Slezska k Polsku. V roce 1918 se stal delegátem do Polského místního parlamentu v Poznani. V letech 1919-1921 byl čtyřikrát zatčen pruskými úřady. Aktivně se zúčastnil všech tří slezských povstání a vyznamenal se odvahou a velitelskými schopnostmi.

Po přičlenění části Horního Slezska pod polskou správu se ujal obnovy lázní. Díky novým investicím učinil z Jastrzebie-Zdroje nejoblíbenější lázně v polském Slezsku. Současně se aktivně účastnil společenského a politického života. V roce 1922 byl zvolen do Okresní rady v Rybniku a v roce 1924 se ujal funkce starosty obce. V témže roce se stal řádným členem katovické pobočky Polské tatranské společnosti. Působil také v Lize pro ochranu přírody a v Asociaci Slovanských turistických spolků. V roce 1933 se oženil s Češkou Jarmilou Totuškovou. Jejich palác v Mendowci byl opravdovým zemanským sídlem, které navštěvovali slavní Poláci, mj. prezident Ignacy Mościcki a spisovatel Melchior Wańkowicz. V roce 1939 byl zvolen do dozorčí rady akciové společnosti Knížecí pszczynské doly.

Období hitlerovské okupace prožil v emigraci. Domů se vrátil již v roce 1945 a začal pracovat jako vedoucí Všeobecného oddělení Mořského zdravotnického úřadu. Současně s pomocí státních fondů začal obnovovat zničené lázně. V roce 1947 jej komunistické úřady zbavily majetku a lázně mu vzaly. Byl mnohokrát šikanován komunistickou tajnou policií a protože mu vzali palác v Mendowci, bydlel ve vile svého bratra Josefa. Zde strávil společně s Jarmilou poslední léta svého života. Zemřel 25. dubna 1976, jeden den po smrti své manželky. Oba byli pohřbeni na farním hřbitově ve Zdroji.

Vyznamenání:
– Kříž nezávislosti s meči
– Důstojnickým křížem Řádu Polonia Restituta
– Kříž za chrabrost
– Slezským povstalecký kříž
– Kříž na Slezské stuze chrabrosti a zásluhy

Źródła:

• Boratyn M., Mazur D.: Jastrzębie Zdrój. Dzieje uzdrowiska 1861-1994, Jastrzębie-Zdrój 2011.
• Mrożkiewicz J., Zapomniany życiorys śląskiego powstańca, Mikołaj Witczak jr. „Wspomnienia” i
• „Przyczynki”, Jastrzębie-Zdrój 2006.
• Jastrzębie Zdrój. Dzieje uzdrowiska. Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa 1951-2001,
• Opole-Jastrzębie Zdrój 2001.
• Mazur D., Z kart historii rodziny Witczaków, „Jastrząb” nr 3 (612) III 2012.
• „Katolik” 1922.
• „Codzienna Gazeta Handlowa” 1939.