Co upamiętnia

Pomnik został odsłonięty 28 (lub 29) sierpnia 1981 r. w I rocznicę podpisania porozumienia jastrzębskiego – jednej z trzech umów społecznych zawartych między strajkującymi robotnikami a władzą ludową w sierpniu 1980 r. Obelisk autorstwa górnika Joachima Paruzela otrzymał nazwę „Trzy Ogniwa” symbolizujące trzy miasta, w których zawarto porozumienia społeczne: Gdańsk, Szczecin i Jastrzębie. Pomnik poświęcił ks. bp Herbert Bednorz w obecności tysięcy górników i związkowców. U schyłku PRL pomnik stanowił ważne miejsce manifestacji solidarnościowych.

W uroczystości odsłonięcia i poświęcenia nowego pomnika udział wzięli m.in. ks. abp Damian Zimoń, Lech Kaczyński, Jerzy Buzek, Jan Krzysztof Bielecki, Maciej Płażyński, Marian Krzaklewski, a także uczestnicy wydarzeń sprzed ćwierćwiecza i liczne poczty sztandarowe NSZZ „Solidarność” z całego kraju.

Rodzaj

Pomnik

Rok fundacji

1981

Autor

Joachim Paruzel

Lokalizacja

Osiedle Zofiówka, ul. Rybnicka, plac autobusowy kopalni „Zofiówka”

Forma

I wersja: W swoim pierwotnym kształcie obelisk stanowiły trzy smukłe prostopadłościany ustawione jeden na drugim. Na poszczególnych elementach widniały niewielkie herby Gdańska, Szczecina i Jastrzębia. U podnóża znajdował się napis „Solidarność” oraz symbol górnictwa (skrzyżowane ze sobą perlik i żelazko). Na podstawie pomnika usytuowano napis: „ABY POLSKA BYŁA POLSKĄ 1980-1981”, a obok na osobnej płycie wykaz 56 kopalń i zakładów pracy- sygnatariuszy porozumienia jastrzębskiego. Pomnik wykonali pracownicy działu budowlanego KWK „Manifest Lipcowy” przy współudziale kamieniarzy z KWK „Anna”.

II wersja: W 25 rocznicę podpisania porozumienia jastrzębskiego pomnik został gruntownie przebudowany. W drodze konkursu wyłoniono projekt Studia Architektonicznego AiA Grzybowskich. W sąsiedztwie dotychczasowego obelisku stanęły dwie znacznej wysokości ściany przypominające swoim kształtem literę V- symbol zwycięstwa. Na szczycie ściany po lewej stronie znalazła się duża tablica z napisem: „ABY POLSKA / BYŁA POLSKĄ”, natomiast na spodzie drugiej ściany napis na tablicy głosi: „POROZUMIENIE JASTRZĘBSKIE / 3 IX 1980 – W XXV ROCZNICĘ”.

Zmianie uległo również otoczenie pomnika. Prowadzą doń obszerne, lecz nieregularne schody symbolizujące trudną drogę do porozumienia. Wokół monumentu pojawiły się również murki z białego betonu, na których można usiąść. Po prawej stronie ustawiono trzy maszty na flagi.

Wymiary

b.d.

Numer ewidencyjny

b.d.

Inne

Wizerunek pierwotnej wersji pomnika widnieje na plakietce wydanej z okazji odsłonięcia monumentu.

Wizerunek odnowionego pomnika widnieje na trzech medalach wyemitowanych z okazji 25 rocznicy podpisania porozumienia jastrzębskiego.

Źródła:

• Boratyn M., Synaszko A., Pomnik Porozumienia Jastrzębskiego, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 9 z IX 2008 r.
• Górników krok w historię, „Nasze Problemy” nr 26 (247), 4-18 IX 1981 r.