Co upamiętnia

Pomnik Niepodległości stoi w szczególnym miejscu. To właśnie tutaj, na skrzyżowaniu dróg Jastrzębie-Bzie-Pawłowice, 4 lipca 1922 r. mieszkańcy Bzia witali wojsko polskie, które przynosiło upragnioną wolność. Przybywającemu od strony Pawłowic oddziałowi towarzyszyła banderia konna i rowerzyści. Żołnierzy powitał powstaniec Józef Goszyc, zaś ks. Jan Niedziela odprawił mszę polową. Następnie wojsko odprowadzono do Jastrzębia Górnego.

W 1928 r. w gronie miejscowych patriotów (Józef Goszyc z Pniówka, Tomasz Stencel- wójt Bzia Górnego, Mateusz Zolich, Jan Orszulik, Paweł Tekla, ks. Jan Niedziela) zrodziła się idea wzniesienia pomnika upamiętniającego to wydarzenie. Został on ufundowany przez społeczność Bzia w 10 rocznicę powrotu Śląska do Macierzy. Zaprojektował i wykonał go Jerzy Fray z Jastrzębia Dolnego. Pomnik postawiono w miejscu, gdzie w 1922 r. mieszkańcy Bzia witali wojsko polskie. Poświęcono go 4 lipca 1932 r.

W okresie międzywojennym pomnik był trzykrotnie niszczony przez miejscowych Niemców. Jednym ze sprawców był Alojzy Urbanek z Bzia Dolnego, który rozbił głowę orła (swojej „zasługi” nie ukrywał po napaści niemieckiej w 1939 r.).

W 1940 r. Niemcy nakazali zburzyć pomnik. Do jego rozbiórki zmuszono synów powstańców śląskich: Józefa Krupę, Alojzego Goszyca, Józefa Kępnego i innych.

Pod koniec lat 70. Jastrzębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne zaczęło promować ideę odbudowy pomnika. W 60. rocznicę wybuchu III powstania śląskiego z inicjatywy JTSK, a przy poparciu ZBoWiD, wniosek o rekonstrukcję pomnika poparły władze miasta. Patronat nad przedsięwzięciem objął PRON. W 1982 r. powołano społeczny komitet, który zajął się realizacją przedsięwzięcia. Odsłonięcie pomnika planowano na rok 1983, terminu jednak nie dotrzymano. 1 września tego roku wmurowano jedynie kamień węgielny pod przyszły pomnik- jak to nazwano- Żołnierza Polskiego. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz partii i miasta, weterani powstań śląskich, kombatanci, górnicy i mieszkańcy miasta. Pomnik odsłonięto dopiero 18 grudnia 1984 r. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele władz partii i miasta, kombatanci i mieszkańcy miasta. Okolicznościowy referat wygłosił jeden z inicjatorów pomnika Jerzy Fudziński. Wstęgę przeciął powstaniec Jan Wojtyła oraz prezydent miasta Marian Jarosz. Opiekę nad pomnikiem przekazano miejscowym harcerzom.

Obecnie pomnik pełni ważną rolę w obchodach Święta Niepodległości. 11 listopada przed Mszą św. za ojczyznę gromadzą się tu władze miasta oraz mieszkańcy Jastrzębia pragnący upamiętnić rocznicę odzyskania niepodległości w 1918 r.

Rodzaj

Pomnik

Rok fundacji

1932

Autor

Jerzy Fray

Lokalizacja

Bzie Górne, skrzyżowanie ulic Pszczyńskiej i Świerczewskiego.

Forma

I wersja: Na pomniku widniał napis: „Ojczyznę wolną / pobłogosław panie”. Poniżej zaś wyryto: „Na tem miejscu witano / wojsko polskie / 4.7.1922 r.”

II wersja: Odnowiony pomnik jest niemal wierną kopią pierwowzoru.

Wymiary

b.d.

Numer ewidencyjny

Nr 13/04

Źródła:

• M. Boratyn, Tu przyszła Polska, „Jastrząb” nr 8 (617) z VIII 2011 r.
• Pomnik Niepodległości w Bziu, Jastrzębie-Zdrój, 4 lipca 1982 r.