Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa w Jastrzębiu-Zdroju

Kościół powstał w 1951 r. w pomieszczeniach dawnej kaplicy „Zakładu Marii” sióstr Boromeuszek. Obiekt jest budowlą murowaną, prostokątną, skierowaną prezbiterium na północny zachód. Prezbiterium zamyka mała absyda zakończona trójbocznie, sklepiona żebrowo. Wnętrze nakryte jest drewnianym stropem, w partii środkowej podwyższonym. Absyda na zewnątrz posiada podziały architektoniczne składające się z lizen i arkad. Od strony wschodniej przylega prostokątna kruchta, a od południa kruchta zamknięta trójbocznie. Na dachu dwuspadowym znajduje się wieżyczka na sygnaturkę. Okna są prostokątne, zamknięte wewnątrz łukiem ostrym, a na zewnątrz półkolistym. Chór muzyczny jest drewniany wsparty na  dwóch kolumnach. Wyposażenie wnętrza jest współczesne. Architektura kościoła wskazuje skromne cechy pseudogotyckie. Od strony południowej przylega do kościoła budynek plebanii wzniesiony wraz z kościołem na rzucie litery H. Jest to budowla murowana, piętrowa, przykryta dwuspadowym dachem. Ryzalit zachodni stanowiący odpowiednik kościoła posiada trójbocznie zakończone wejście, nad którym znajduje się drewniana loggia. Na osi budynku znajduje się płytki ryzalit akcentujący główne wejście. Ryzalit akcentuje także wejście od strony zachodniej. Centralna część budynku powstała ok. 1875 r.

15 lutego 1892 r. komitet organizacyjny fundacji zakupił od kupca z Łodzi Zygfryda Mannaberga parcelę wraz z willą „Sanssouci” i budynkami gospodarczymi. W tym samym roku w nowo zakupionym budynku siostry urządziły kaplicę, która została konsekrowana w święto Niepokalanego Poczęcia NMP. Od tego momentu zakład nosił nazwę „Marienheim” (Zakład Najświętszej Marji Panny).Dwa boczne skrzydła został dobudowane w 1898 r. Do jednego z nich przeniesiono kaplicę, a w ołtarzu głównym umieszczono obraz „Jezusa Przyjaciela dzieci” namalowany w Berlinie przez śląskiego artystę Jana Bochenka. Opiekę duszpasterską, w roli kapelana domowego, sprawował początkowo dziekan pszowski ks. Laska. W 1912 r. komorantem przy kaplicy został ks. Paweł Loss, a w 1918 r. kuratusem mianowano ks. F. Macherskiego. Ponieważ kaplica była niewielka, a do kościoła parafialnego w Jastrzębiu Górnym było ok. 3km, ks. F. Macherski powziął zamiar budowy świątyni. Zawiązał się „Komitet Budowy Kościoła: w Jastrzębiu Zdroju. Plan ten jednak nie doczekał się realizacji. W okresie okupacji niemieckiej kaplicę przeniesiono do Domu św. Józefa (klasztor sióstr Boromeuszek). Pomieszczenia „Zakładu Marii” zostały zajęte przez Niemców z Besarabii oraz hitlerjugend. W 1944 r. stałym kapelanem przy kaplicy został o. Ludwik Kasperczyk (Jan Kasperczyk).

W 1950 r. Dyrekcja Uzdrowiska zajęła jedno ze skrzydeł Zakładu Marii. Przyczyniła się do tego ustawa rządowa z dnia 20.03.1950 r. o przejęciu przez państwo dóbr kościelnych. W obawie przed utratą całego budynku przystąpiono do adaptacji istniejącej kaplicy na kościół parafialny. Prace remontowe rozpoczęto 17 września 1950 r. Następcą o. Ludwika został ks. Robert Przewodnik (od 1949r.). W 1951 r. doprowadzono do końca wszystkie zabiegi wokół urządzenia kościoła i zorganizowania parafii w Jastrzębiu-Zdroju. W pierwszym półroczu prowadzono jeszcze szybkie prace inwestycyjne: wstawiono okna witrażowe wykonane przez Wilhelma Golca z Piotrowic, podłogę wyłożył płytkami Gaża z Pszczyny, ławki wykonał Franciszek Kubeczek z Gołkowic, wymalowano kościół. 10 czerwca ks. Bp Herbert Bednorz dokonał poświecenia kościoła, a 15 grudnia erygowana została samodzielna parafia pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, której pierwszym proboszczem został ks. Robert Przewodnik. 7 marca 1954 r. erygowano Drogę Krzyżową w kościele. W 1957 r. funkcję proboszcza objął ks. Józef Ryszka. Podjęte jeszcze przez ks. Przewodnika starania o budowę nowego kościoła, w tym roku skończyły się otrzymaniem parceli pod budowę przy ul. Cieszyńskiej. W celu nadania parceli charakteru sakralnego, w 1958 r. postawiono na niej krzyż. Jednocześnie przystąpiono do remonty środkowej części budynku dawnego „Zakładu Marii” (jedno skrzydło zostało przebudowane na kościół, a drugie, wraz z jego środkowym pionem zajmowała Dyrekcja Uzdrowiska) z zamiarem przeznaczenia tej części na probostwo. Przeprowadzono również radiofonizacje kościoła.

W 1959 r. funkcje proboszcza objął ks. Piotr Jasiok. Do bocznego wejścia dobudowano przedsionek od strony sanatorium kolejowego. Wiosna następnego roku zlikwidowano balkon-altanę, znajdująca się nad wejściem do kościoła. 13 lipca 1961 r. kopalnia „Jastrzębie-Moszczenica” przesłała do parafii zawiadomienie o konieczności przesunięcia krzyża ustawionego przy ul. Cieszyńskiej, gdyż to miejsce będzie terenem budowy osiedla (w miejscu planowanego kościoła wybudowano Górnicze Centrum Kultury). W 1962 r. rozpoczęto prace związane z budową prezbiterium wg projektu ks. dr Józefa Gawora i Jerzego Kwiatkowskiego z Katowic. W ołtarzu głównym umieszczono obraz Matki Boskiej Częstochowskiej. Wykonawcą ołtarza był p. Masorz z Rybnika. Metalowa rama obrazu przestawiająca osiem scen z życia Maryi oraz drzwi pancerne tabernakulum z widoczną sceną Ostatniej Wieczerzy wykonane zostały przez metaloplastyka Jana Gajdę z Szopienic. Ze względu na wzrost liczby dzieci uczęszczających na lekcje religii, w 1963 r. zdecydowano się na wyburzenie ścian bocznej kaplicy, uzyskując tym samym pomieszczenie do katechizacji. W tym samym roku dobiegły do końca prace związane z budową organów. Ponadto postanowiono rozwiązać sprawę bocznych ołtarzy. Projektodawcą i wykonawcą był Jerzy Kwiatkowski. Po bokach ołtarza głównego umieszczono gipsowe płaskorzeźby św. Józefa i św. Barbary. Wykonano także tło do chrzcielnicy przestawiające scenę udzielania przez św. Piotra chrztu Korneliuszowi. W 1965 r. zaadaptowano na salki katechetyczne również pomieszczenia piwniczne pod kościołem.

W 1968 r. przy okazji kotwiczenia kościoła dobudowano zakrystię, starą przeznaczając na salkę katechetyczną. W lewym murze kościoła wykuto wnękę, łącząc w ten sposób salkę z kościołem. Salki od kościoła oddzielone zostały rozsuwanymi drzwiami. W 1969 r. ks. Jasioka zastąpił ks. Anzelm Skrobol, który kontynuował prace inwestycyjne w kościele. Ze względu na brak pomieszczeń do katechizacji z trzech piwnic znajdujących się pod środkową częścią budynku urządzono salki. Założono ogrzewanie kościoła, przeprowadzono remont probostwa, adaptując pomieszczenia na strychu. W 1970 r. powiększono prezbiterium, usunięto stara ambonę i balaski, ołtarz ustawiono tak, by można było odprawiać Mszę Świętą twarzą do ludzi. Przygotowano miejsce na Liturgię Słowa i ustawiono nową ambonę. Stacje Drogi Krzyżowej w nowych ramach umieszczono na lewej ścianie kościoła.  W 1976 r. wyłożono cały plac kościelny kostką betonową. Odrestaurowano również bramę ogrodzenia kościoła. 10 stycznia podjęto prace związane z remontem kościoła w ramach szkód górniczych. W 1977 r. ks. Dziekan Anzelm Skrobol zapowiedział konieczność wymiany posadzki w kościele, malowanie kościoła, remont organów oraz założenie nowych witraży. W pierwszych dniach stycznia 1978 r. usunięto starą, bardzo zniszczoną przez remont posadzkę i położono nową, marmurową. Na uroczystość odpustową kościół został wymalowany. 10 i 11 sierpnia 1982 r. zamontowano w kościele pierwsze trzy witraże. Prowadzono także prace przy poszerzaniu cmentarza, malowania salek i kancelarii. Odnowiono zakrystię. W 1988 r. odmalowano kościół, odnowiono zewnętrzne tynki i dach.

W kwietniu 1991 r. w Warszawie podpisano ugodę o przekazaniu budynków przez Dyrekcje Uzdrowiska na rzecz parafii, a 9 sierpnia 1991 r. zmieniono notarialny zapis w księdze wieczystej dot. budynku Dyrekcji Sanatorium. Parafia – po przeszło 30 latach – odzyskała zabrany jej obiekt . Już w sierpniu przeprowadzono wymianę konstrukcji dachowej na budynku oraz wymianę rynien. Przygotowano kanały pod doprowadzenie ogrzewania miejskiego do probostwa, domu Sióstr Boromeuszek oraz pod odzyskany budynek. W lutym 1992 r. rozpoczęły się pierwsze prace wewnątrz odzyskanego budynku domu parafialnego. Budynek był w bardzo złym stanie. Zaczęto od adaptacji piwnic. Przeniesiono do niego bibliotekę parafialną oraz zorganizowano czytelnię. We wrześniu w odzyskanej części budynki parafialnego zaczęły uczyć się dzieci z klas II i III. Została utworzona filia szkoły nr 4. Przygotowano 4 klasy, szatnie, świetlice oraz salę gimnastyczną. 24 listopada dokonano poświęcenia fili szkoły nr 4. 9 czerwca 1992 r. poświęcono tablicę upamiętniającą kapłanów jastrzębskiego dekanatu. 8 marca 1993 r. rozpoczęła swoją działalność ochronka parafialna. Pod koniec września rozpocząć się ostatni etap naprawy dachu i remont wieży-dzwonnicy. W 1994 r. wykonano izolację pionową kościoła i budynku parafialnego. Z początkiem 1995 r. przystąpiono do remontu kościoła i przylegających salek, zamieniając je w boczną kaplicę kościoła. Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z głównego ołtarza przeniesiono do bocznej kaplicy. Z końcem roku kościół pomalowano i zakończono remont. 1 marca 1997 r. uruchomiono „katakumby” dla młodzieży, a w kwietniu rozpoczęto remont obejścia wokół kościoła. W roku 1998 obłożono ściany przedsionków Kosiora marmurem i wyremontowano wszystkie pomieszczenia w „Katakumbach”.

W latach 1999-2000 trwały prace nad nowym wystroje kościoła. Prezbiterium w kształcie gorejącego krzewu zaprojektował i wykonał artysta rzeźbiarz Piotr Kłosek, a nowe tabernakulum Bronisław Jakiel. Ołtarz poświęcił Ks. Bp Stefan Cichy 19 grudnia 1999 roku. W ramach obchodów Roku Jubileuszowego – 8 stycznia 2000 roku – poświęcono nową chrzcielnicę, a w czasie głównych uroczystości jubileuszowych w parafii – 27 maja 2000 roku – z udziałem Ks. Arcybiskupa Białostockiego Stanisława Szymeckiego poświęcono elektroniczne dzwony. W 2005 r. ufundowano witraże do kaplicy bocznej, a w 2007 r.  nowe ławki. W 2009 r. wymieniono instalację grzewczą, tablicę rozdzielczą instalacji elektrycznej, a także urządzenia sterownicze dzwonów. Odnowiono krzyż misyjny, zmodernizowano instalację radiofoniczną oraz zamontowano komputerową projekcję tekstów pieśni kościelnych. 16 kwietnia 2010 r. została odsłonięta tablica upamiętniająca ofiary katyńskie, a 20 listopada tablica upamiętniająca 20 rocznicę śmierci ks. Anzelma Skrobola. W tym samym roku przeprowadzono remont Domu Parafialnego. 15 kwietnia 2011 r. została poświęcona pamiątkowa tablica ofiar katastrofy smoleńskiej.

Źródła:

• Kaminsky F., Geschichte der Kinderheilstatte Marienheim zu Bad Konigsdorff Jastrzemb O.S. [Oberschlesien]: Jubilaumschrift zum 25-jahrigen Bestehen der Anstalt, Jastrzemb 1916.
• Boratyn M., Mazur D.: Jastrzębie Zdrój. Dzieje uzdrowiska 1861-1994”, Jastrzębie-Zdrój 2011.
• Jastrzębie-Zdrój dzieje uzdrowiska, parafia NSPJ 1951-2001, Jastrzębie-Zdrój 2001.
• Siemko P., Jastrzębie-Zdrój w zabytkach sztuki, Jastrzębie-Zdrój 1992.
• Boratyn M., Miejsca Pamięci. Tablice ku czci księży dekanatu jastrzębskiego pomordowanych podczas okupacji hitlerowskiej, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (15) III 2010.
• „Głos serca” 2006-2012.
• http://www.nspj-jastrzebie.com