Kania Dominik (ur. 5 VII 1899 Ruptawa – zm. XI 1944 Gross-Rosen) – powstaniec śląski, członek Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej, więzień KL Gross-Rosen.
Urodził się 5 lipca 1899 r. w Ruptawie. Przed I wojną światową pracował w kopalni „Emma”. W 1917 r., jako żołnierz niemiecki, otrzymał na froncie ciężką ranę, która spowodowała trwałe inwalidztwo. Po zakończeniu wojny wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i wziął udział w trzech powstaniach śląskich oraz akcji plebiscytowej.
Po włączeniu części Górnego Śląska co Macierzy był założycielem ruptawskiego oddziału Związku Powstańców Śląskich. W 1928 r. ożenił się z Elżbietą Mazur, uczestniczką III powstania śląskiego. W 1938 r. otrzymał Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, a wybuch II wojny światowej przerwał procedurę nadania mu Medalu Niepodległości.
Już na początku okupacji hitlerowskiej włączył się w działalność konspiracyjną. Jego gospodarstwo stało się miejscem spotkań i schronienia członków podziemia (m.in. sztabu rybnickiego inspektoratu Armii Krajowej). W schronie gromadzono również broń i amunicję. 27 czerwca 1944 r., podczas jednej z narad podziemia, dom został otoczony przez Niemców. Partyzanci zdołali zbiec, zaś Kania pozostał w domu. Odkrywszy skład broni Niemcy aresztowali Kanię i przewieźli do obozu Gross-Rosen. Otrzymał tam nr obozowy 30373. Prawdopodobnie został zamordowany w listopadzie 1944 r. Żona Elżbieta i syn Roman do końca wojny ukrywali się przed Niemcami.
Źródła:
- Oświadczenie Elżbiety Kani z 20 VIII 1967 r., kopia mps w zbiorach MOK-GHM.
- Relacja Elżbiety Kani z 10 II 1974 r., kopia mps w zbiorach MOK-GHM.
- J. Delowicz, Żołnierze III Powstania Śląskiego, Żory 2011.
- J. Klistała, Martyrologium mieszkańców Ziemi Rybnickiej, Wodzisławia Śl., Żor, Raciborza w latach 1939-1945. Słownik biograficzny, 2006.
- Ruptawa. Dzieje osadnictwa na tle historii Księstwa Cieszyńskiego. Parafia rzymskokatolicka św. Bartłomieja i Niepokalanego Serca NMP. Parafia Ewangelicko-Augsburska, Jastrzębie-Zdrój-Opole 2009.
