Krzyż przy ul. Połomskiej
Są dwa opracowania: „Historia krzyża na Pochwaciu” oraz „Aneks do historii krzyża przy ul. Połomskiej”. Autorem obydwu opracowań jest p. Józef Zdziebło. Pierwszy tekst powstał w listopadzie 1984 roku, zaś Aneks opracowany został w maju 1990 roku. Choć tytuły tych opisów – na pierwszy rzut oka – zdawałyby się wskazywać na różne miejsca, to w rzeczywistości chodzi o ten sam krzyż, na rogu ul. Połomskiej i Ks. Bpa H. Bednorza.
W 1912 r., w wyniku parcelacji majątku „Mendowiec”, rodzina Materów nabyła nieruchomość znajdującą się na Pochwaciu (obecnie ul. Połomska) przy skrzyżowaniu dróg Mszana – Wodzisław, Szeroka – Żory (prawdopodobnie tym szlakiem maszerował jeden z oddziałów króla Jana III, zdążając na odsiecz Wiednia) oraz Połomia – Rybnik, Jastrzębie – Cieszyn. Na tej posesji znajdował się drewniany krzyż z blaszanym wizerunkiem Ukrzyżowanego Chrystusa w cieniu czterech kasztanów. W dokumentach nabycia tej posesji była wzmianka, że nie wolno tego krzyża usunąć.
Jednak po latach wizerunek Chrystusa z blachy pordzewiał a zmurszałe drzewo krzyża groziło upadkiem, Franciszek Matera postanowił w 1927 r. postawić nowy krzyż. Przeznaczył na to okazały dąb z własnego lasu, a wykonawcami byli cieśla Franciszek Gawełczyk i Augustyn Goik, obaj z Jastrzębia. Drzewo jest ciosane z pozostawioną ziemną, korzeniową częścią pnia, co dało krzyżowi niezachwianą stabilność. Z miejsca wykonania przetransportowano krzyż końmi i postawiono dokładnie w miejscu poprzedniego. Obecny wizerunek Chrystusa jest odlewem żeliwnym, wykonanym na zamówienie w warsztacie odlewniczym Barteckiego w Żorach.
W czasie ostatniej wojny 1939-45 krzyż został nietknięty. Do 1950 r., kiedy teren ten należał do parafii Jastrzębie Górne, jak i później do 1976 r. do parafii Jastrzębie-Zdrój, w Dni Krzyżowe przychodziły nieraz procesje parafialne. Od 1976 r., tj. od erygowania parafii św. Józefa, jest miejscem corocznej procesji w Dni Krzyżowe, jak również pierwszym ołtarzem w czasie procesji Bożego Ciała.
W latach 1969-1972 w czasie budowy nowej drogi (ul. Połomska) znacznie poszerzonej, krzyż znalazł się na jednej osi i musiał być usunięty. Dokonali tego drogowcy i przez jedną noc krzyż przeleżał na ziemi. Na drugi dzień po porozumieniu z właścicielem, ci sami ludzie postawili go na obecnym miejscu, obracając go o 45 stopni frontem na południe, gdzie powstało nowe osiedle.
Obecnym opiekunem krzyża jest zięć fundatora Paweł Ostrzołek, który respektując wolę zmarłego teścia, zachowuje w swoim lesie następny dąb, by w razie potrzeby zastąpić obecny krzyż, dając świadectwo religijności „ludzi z tej ziemi”.
Czas i warunki atmosferyczne coraz bardziej pogarszały stan techniczny krzyża, dlatego rodzina Ostrzołków już wcześniej rozpoczęła przygotowania do jego wymiany. Ponieważ fundatorzy postanowili, że nowy krzyż nie będzie wkopany w ziemię, lecz postawiony na szczudle, niezwłocznie przystąpiono do przygotowania fundamentu. 9 kwietnia 1990 r. krzyż stanął na swoim miejscu, a 10 kwietnia 1990 r. w obecności proboszcza ks. Pawła Kaszy, wikarego ks. Bernarda Drozda i licznych parafian, poświęcenia krzyża dokonał O. Tarsycjusz Waszecki, franciszkanin, głoszący w tym czasie w parafii nauki rekolekcyjne. Krzyż ma wysokość 6 metrów, rozpiętość ramion 1,80 metra, grubość belki 25 x 25 cm. Umieszczone na krzyżu daty 1927-1990 to okres trwania poprzedniego krzyża.
Źródła:
- Szaforz C., Dzieje kościoła i parafii św. Barbary i św. Józefa w Jastrzębiu-Zdroju, Jastrzębie-Zdrój 1999.
- http://www.jastrzebiebj.katowice.opoka.org.pl/
- http://www.encyklo.pl/index.php5?title=Kapliczki_i_krzy%C5%BCe_przydro%C5%BCne_w_Jastrz%C4%99biu_Zdroju