Morawiec Franciszek (ur. 6 XI 1914 Pszów – zm. 6 IX 1977 Jastrzębie-Zdrój) – żołnierz Września’39, jeniec wojenny, nauczyciel, działacz społeczny.

Urodził się 6 listopada 1914 r. w Pszowie jako syn Franciszka i Franciszki z domu Krzyżak w rodzinie górniczej. W 1934 r. ukończył Państwowe Gimnazjum Nauczycielskie w Pszczynie. Jako nauczyciel przez rok pracował w szkole w Suszcu. Służbę wojskową odbywał do 1 września 1935 r. w 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku, następnie został przeniesiony do Cieszyna i przydzielony do 1 kompanii ckm. W lutym następnego roku został awansowany na starszego strzelca. W 1936 r. ukończył kurs z awansem na kaprala, a następnie został przeniesiony do rezerwy. W latach 1936-1939 pracował jako nauczyciel w Łące. W 1937 r., po odbyciu 4-tygodniowych ćwiczeń w 3 PSP w Bielsku, został awansowany na stopień plutonowego, a w maju 1939 r. na sierżanta – podchorążego.

W kampanii wrześniowej brał udział jako dowódca plutonu kompanii ckm w 3 PSP, z którym przeszedł szlak bojowy od Bielska po Tomaszów Lubelski. 19 września w okolicy Łuszczacza wyrwał się z okrążenia, lecz 24 września został zatrzymany przez patrol niemiecki w rejonie wsi Łaszczów k/Tomaszowa. W trakcie transportu na Śląsk uciekł i powrócił do Pszowa, jednak 16 października znów trafił w ręce niemieckie. Początkowo był umieszczony w obozie jenieckim Offizier-Lager IV C in Colditz (nr jeniecki 44). Od 1940 r., z naruszeniem Konwencji Genewskiej, został przeniesiony do obozów pracy. Były to kolejno: Stalag VI B Oberlangen (1.06.1940-14.04.1941), Stalag VI G Hoffnungsthall (15.04.1941-29.04.1944), Stalag IV B Muhlberg (29.04.1941-20.11.1944), Stalag IX C Bad Sulza(21.11.1944-9.04.1945). Był wykorzystywany m. in. do przymusowych prac melioracyjnych i przy budowie infrastruktury wojskowej.

5 maja 1945 r. został uwolniony w Ludwigsdorf przez wojska USA. Po ukończeniu kursu kierowców samochodowych od 10 listopada 1945 r. do 12 października 1946 r. pracował jako wykładowca przepisów ruchu drogowego w Polskim Obozie Wojskowym w tzw. szkółkach polskich w Mannheim. W listopadzie powrócił do kraju i jako nauczyciel pracował w Pszowie.

W listopadzie 1948 r. został przeniesiony służbowo do Moszczenicy na stanowisko kierownika szkoły podstawowej. Funkcję tę pełnił przez trzy dekady przyczyniając się do rozwoju powierzonej mu placówki. W 1957 r. przyczynił się także do utworzenia Szkoły Przysposobienia Rolniczego w Moszczenicy, przekształconej później w Zasadniczą Szkołę Rolniczą (przez wiele lat pełnił funkcję jej dyrektora). W 1976 r. przeszedł na emeryturę.

Wychowawca kilku pokoleń uczniów, społecznik, inspirator i organizator chóru śpiewaczego „Lutnia”, zawsze mający na uwadze dobro młodzieży stale podnoszący jej poziom zarówno oświatowy jak i kulturalny.

Czynnie uczestniczył w życiu lokalnej społeczności. Przez wiele lat zasiadał w Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej. Odznaczony m. in. Złotym Krzyżem Zasługi (1970) i odznaką „Zasłużony w rozwoju województwa katowickiego (1967).

Zmarł 6 września 1977 r.

Źródła:

• materiały ZBoWiD w arch. Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych w Jastrzębiu-Zdroju.
• informacje uzyskane od Leszka Majewskiego na podstawie Kroniki SP 16 w Moszczenicy.
• materiały Daniela Morawca, syna Franciszka, zam. Jastrzębie-Zdrój.
• M. Mosz, Franciszek Morawiec (1914-1977) – żołnierz Września’39, nauczyciel, społecznik, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (43) z III 2017 r.