Pałac w Boryni, siedziba ziemska, hotel

Pałac boryński powstał w drugiej połowie XVIII w. około 1781 r. Twórcą pałacu był prawdopodobnie Samuel Fryderyk Ilgner lub jego bliski współpracownik, albo też Wilhelm Pusch. Przed wojną w ramach parcelacji resztek dworu pałac kupiła Elżbieta Siódmiok (poprzednim właścicielem była pani Ledóchowska). W czasie okupacji istniało w nim przedszkole. W czasie działań wojennych w 1945 r. pałac mocno ucierpiał na zewnątrz, a wnętrze zostało zdewastowane. Po wyremontowaniu obiekt był dzierżawiony i mieściła się w nim szkoła podstawowa, która funkcjonowała w latach 1960-1985.

Opis budynku wg KZS z 1964 r.

„Pałac zbudowany 2 poł. w. XVIII, klasycystyczny. Restaurowany 1961 (rekonstrukcja dachu). Zwrócony elewacją frontowa na pn. Murowany z cegły, potynkowany. Piętrowy. Zbudowany na planie prostokąta. Podpiwniczony; piwnice nakryte sklepieniami żaglastymi. Na parterze część środkowa budynku mieszcząca obszerną sień , z usytuowaną osiowo klatką schodową, przykryta dziesięcioma polami sklepień żaglastych. Klatka schodowa z jednobiegowymi schodami opatrzona ażurową klasycystyczną balustradą drewnianą, usuniętą w czasie ostatniej restauracji. Części boczne budynku trzytraktowe. Układ pomieszczeń na piętrze powtarzający rzut parteru, z prostokątnym salonem o dwóch ściętych narożnikach w części środkowej traktu pd. Na zewnątrz elewacje dłuższe siedmioosiowe, z płytkimi trójosiowymi ryzalitami pośrodku, krótsze trójosiowe; rozczłonkowane pilastrami korynckimi w wielkim porządku, ożywione płycinami i skromną dekoracją stiukową o motywie festonów; ryzalit pn. zaakcentowany czterema półkolumnami, poprzedzony nowszymi (?), kamiennymi stopniami. Okna prostokątne, w ryzalitach na pierwszym piętrze zamknięte półkoliście. W zwieńczeniu ścian belkowanie z wydatnym gzymsem, ryzality zwieńczone wysokimi, trójkątnymi przyczółkami. Dach mansardowy, kryty dachówką, z lukarnami na krótszych bokach budynku. Częściowo zachowana stolarka klasycystyczna; w wejściu od pn. zamkniętym łukiem koszowym drzwi z płycinami”.

W 1975 r. budynek został sprzedany przez Elżbietę Siódmiok skarbowi państwa. Po przeniesieniu szkoły w 1985 r. pałac zakupiła KWK Borynia. Obiekt generalnie odrestaurowano i przeznaczono na lokale biurowe. W 1995 r. miała tu swoją siedzibę polsko-amerykańska firma „Pol-TexMethane” zajmująca się wydobywaniem i zagospodarowywaniem metanu z kopalń JSW. Od 1998 r. stał pusty.

Opis z lat 90. (www.jastrzebie.pl)

„Budynek pałacu o zwartej bryle jest symetryczny, wybudowany na planie prostokąta i posiada trzy nadziemne kondygnacje. Czterospadowy dach masandrowy pierwotnie pokryty był łupkiem, następnie dachówką, a w chwili obecnej – blachą miedzianą. Wejście główne do budynku usytuowane jest od strony północnej, do którego prowadzą jednobiegowe schody wykończone kamienną wykładziną. Od strony południowej znajduje się wejście, do którego poprzez taras prowadzą dwa biegi schodowe. Pozostałe wejścia zewnętrzne, od strony kotłowni i pomieszczenia gospodarczego, prowadzą po schodach na poziom piwnicy. Na elewacjach zewnętrznych znajdują się uporządkowane pionowe pilastry, które przyozdobione elementami głowic korynckich nad oknami górnego piętra, tworzą ich podziały. Wszystkie cztery elewacje posiadają charakterystyczne centralne ryzality. Ryzality na elewacjach północno-wschodniej i południowo-zachodniej zwieńczone są wysokimi, trójkątnymi obramowanymi i ozdobionymi impostowymi bordiurami z łezkami szczytami, ze stojącymi owalami okulusa.

Ryzalit północno-wschodni dodatkowo zaakcentowany jest czterema półkolumnami o zwieńczeniu elementami głowic kompozytowych, a otwór drzwi wejściowych zamknięty jest łukiem koszowym. Ryzalit południowo-zachodni podzielony jest na cztery pilastry o zwieńczeniu  elementami głowic ze szczytem jak w elewacji północno-wschodniej. Ryzality w elewacjach boczny podzielone są na dwa pilastry o zwieńczeniu z elementami głowic kompozytowych, z tym, że w elewacji południowo-wschodniej w dachu nad ryzalitem znajduje się facjata z jednym oknem zamkniętym łukiem półkolistym, zwieńczona wklęsło-wypukłym naczółkiem, a w elewacji północno-zachodniej w dachu nad ryzalitem znajduje się lukarna z jednym oknem zamkniętym łukiem pełnym. Zwieńczeniem elewacji jest gzyms impostowy, nad którym znajduje się gładki pas fryzu i belkowanie z wydatnym gzymsem na łezkowych kroksztynach. Okna pałacu mają kształt stojących prostokątów z wyjątkiem tych, które znajdują się na górnym piętrze w ryzalitach elewacji północno-wschodniej i południowo-zachodniej – te zamknięte są łukami pełnymi. Z uwagi na walory architektoniczne sklepień oraz wielkości pomieszczeń piwnice zostały przystosowane do wykorzystania jako klubo-kawiarnia wyposażona w bar z zapleczem z 2-poziomową windą towarową.

Na parterze, tuż za progiem drzwi wejściowych znajduje się duży hol, z którego na pierwsze piętro prowadzą szerokie jednobiegowe schody obłożone dębową okładziną parkietową. Posadzka w holu wyłożona jest płytami kamiennymi „Bolesławiec”, natomiast w pozostałych pomieszczeniach podłoga wykonana jest z wzorzystych płyt parkietowych z desek. Na parterze znajduje się sześć pomieszczeń sypialnych, które wyposażone są w indywidualne łazienki wraz z sanitariami, a także z zapleczem kuchennym wraz z magazynem wyposażonym w niezbędne urządzenia. Na pierwszym piętrze od strony południowej usytuowany jest duży holl, z którego prowadzą drzwi do przyległych pomieszczeń. Z lewej strony znajdują się zabiegowe schody obłożone dębową okładziną parkietową, które prowadzą do pomieszczeń apartamentowych na poddaszu. Sufity pomieszczeń na pierwszym piętrze ozdobione są gipsowymi elementami sztukatorskimi, posadzki natomiast wyłożone są wzorzystymi płytami parkietowymi z desek.

Drzwi wewnętrzne wykonane są z drewna sosnowego i dębowego (wymienione), natomiast zewnętrzne dwuskrzydłowe drzwi ramowo-płycinowe z deskowaniem w jodełkę posiadają zdobienia w formie guzów i posiadają przeszklone nadświetlenie. Pomieszczenia na pierwszym piętrze przystosowano jako reprezentacyjne. Na poddaszu wybudowano trzy apartamenty wraz z oddzielnymi łazienkami i sanitariami. Pod pomieszczeniami znajduje się stalowy strop nośny osadzony na murach nośnych, natomiast w środku znajduje się strop drewniany, który usytuowany jest na konstrukcji stalowej. W apartamentach jako akcenty architektoniczne wyeksponowane zostały elementy drewniane konstrukcji więźby dachowej. Sufity wykonano z boazerii drewnianej, natomiast posadzki parkietowe wykonano z desek z brzozy na podłożu miękkim. Zastosowano również stolarkę drzwiową płycinowo-modrzewiową, a sufity obłożono boazerią drewnianą wykonaną z olchy”.

W 2008 r. Jastrzębska Spółka Węglowa wystawiła budynek na sprzedaż. Roczne utrzymanie obiektu kosztowało spółkę około 113 tys. zł. Niestety nie było chętnych na zakup. W 2009 r. ponownie wystawiono zabytkowy pałac na sprzedaż. Obniżono cenę o 50 tys. zł. do 1 mln 550 tys. Tym razem znalazł się nabywca, który ostatecznie zapłacił 2 mln 100 tys. W 2011 r. przystąpiono do remontu obiektu, w którym powstało 20 pokoi hotelowych o bardzo wysokim standardzie oraz restauracja. Przy wejściu znajduje się recepcja, a obok niej 5 pokoi gościnnych o wdzięcznych nazwach: „wiosna”, „lato”, „jesień” i „zima”. W każdym znajduje się podwójne łóżko i kanapa do wyboru skórzana albo z dużymi wygodnymi poduchami. Do tego eleganckie meble i wystawne łazienki. w każdym pokoju osobna. Na parterze oprócz pokoi znajduje się też mniejsza sypialnia. Reszta znajduje się na 2 i 3 piętrze. Na uwagę zasługuje tzw. pokój myśliwski z tzw. „spocznikiem” pod oknem, na który wchodzi się po schodkach, jak na ambonę myśliwską. Jeden z 20 pokoi został przygotowany dla nowożeńców. Są też sypialnie w stylu angielskim i luksusowy apartament na poddaszu z widokiem na ogród. W piwnicy została ulokowana restauracja. Otwarcie obiektu nastąpiło w maju 2013 r.

Inwestorem hotelu jest pszczyńska firma spółka Transport Międzynarodowy i Krajowy Tomasz Dzida. Projekt współfinansowany jest przez Unię Europejską z Funduszu Europejskiego Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007-2013. Wartość całkowita projektu wynosi 2.173.833,42 zł, natomiast wartość dofinansowania – 749.884,17 zł.

Budynek został wpisany do rejestru zabytków 5 lutego 1966 r. Jest usytuowany przy ul. Zamkowej 5.

Źródła:

• Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VI woj. katowickie, zeszyt 11 pow. rybnicki, Warszawa 1964.
• Białecka H., Dzieje Boryni i Skrzeczkowic, Jastrzębie-Zdrój 2001.
• Siemko P., Jastrzębie Zdrój w zabytkach sztuki, Jastrzębie-Zdrój 1992.
• Siemko P., Rody rycerskie z terenu Jastrzębia i okolicy, Jastrzębie-Zdrój 2003.
• http://www.jastrzebie.pl/nasze-miasto/historia-zabytki-ludzie/zabytki/palac-w-boryni/
• http://jastrzebiezdroj.naszemiasto.pl/artykul/1492301,w-palacu-powstanie-hotel-i-restauracja,id,t.h
• tml#6c8d25140e8ea040,1,3,5
• http://palacborynia.pl/