Kapliczka św. Jana Nepomucena w Jastrzębiu Górnym
Na starej mapie Massenbacha z połowy XVIII wieku, w okolicy dawnego zamku w Jastrzębiu Górnym, widnieje znak kapliczki lub Bożej Męki. Według przekazów to właśnie w tym miejscu miała znajdować się kamienna figura św. Jana Nepomucena. Ówczesny właściciel zamku w Jastrzębiu, hrabia Ludwik von Strachwitz, około 1820 roku podarował figurę Rybnikowi. W ramach rewanżu Rybniczanie oddali drewnianą figurę św. Jana Nepomucena z przyratuszowej kapliczki oraz zobowiązali się zbudować murowaną kapliczkę w Jastrzębiu, a także przekazywać na jej utrzymanie 10 talarów rocznie. Kapliczka powstała w 1823 roku i stanowiła schronienie dla prastarej, drewnianej rzeźby z Rybnika. Od tamtej pory co roku w maju z kościoła św. Katarzyny odbywała się procesja wraz z nabożeństwem przy kapliczce. Jeśli chodzi o figurę podarowaną Rybnikowi to została umieszczona na rynku i stała tam do 1940 roku, kiedy to władze niemieckie przeniosły naszego świętego za kościół Matki Boskiej Bolesnej. Jastrzębski Jan powrócił na rynek dopiero w 1993 roku, gdzie został umieszczony na szczycie nowej fontanny.
Kapliczka wybudowana przez rybniczan znajdowała się przy ul. Średnicowej (obecnie Al. Piłsudskiego) w miejscu, gdzie dziś stoi budynek Urzędu Miasta. Kapliczka ta, a w szczególności św. Jan Nepomucen, odegrała znaczącą rolę w zjednoczeniu, przybyłych z różnych stron Polski, nowych mieszkańców Jastrzębia. Budowa kopalń spowodowała wzmożony napływ ludzi do tej małej miejscowości, jaką było Jastrzębie. Chociaż budownictwo mieszkaniowe jakoś nadążało to już sakralne niestety nie. Władza ludowa wręcz z niechęcią odnosiła się do jakichkolwiek inicjatyw związanych z kultywowaniem wiary chrześcijańskiej. Brak pozwoleń na budowę nowych kościołów i szykany ze strony władzy nie zniechęciły jastrzębian. Kościoły w Zdroju czy Jastrzębiu Górnym okazały się za małe na taką masę wiernych, dlatego postanowiono odprawiać nabożeństwa przy kapliczce św. Jana Nepomucena. W 1972 roku odnowiono zniszczoną kapliczkę i od tamtej pory „bazylika mniejsza”, jak ją nazwano, stała się duchowym centrum miasta. Nabożeństwa przy kapliczce stały się solą w oku ówczesnej władzy, która robiła wszystko, aby pozbyć się zgromadzeń religijnych z centrum miasta. Wykorzystali to miejscowi księża uzyskując, po ciężkich bojach, pozwolenie na budowę kościoła.
Zanim jednak wybudowano „kościół na górce” postawiono nową kapliczkę dla świętego Jana Nepomucena tuż obok nowo budowanego kościoła. Jednak przenosiny figury Nepomucena do nowej kapliczki znowu stały się kartą przetargową pomiędzy władzami kościelnymi a państwowymi. Tym razem chodziło o dokończenie utwardzonej drogi do działki, na której miał powstać kościół. Jak się później okazało droga została oddana dopiero w 1982 roku. Te utrudnienia wraz z szykanami pokazują jak bardzo komunistyczna władza była niechętna kultywowaniu wartości chrześcijańskich. 14 września 1975 roku odbyło się uroczyste przeniesienie figury świętego do nowej kapliczki, w którym uczestniczyło około 40 tysięcy ludzi. Następnego dnia stara kapliczka została zburzona. 4 grudnia 1976 roku oddano dla wiernych dolną część kościoła „na górce” pw. św. Jana Nepomucena, gdzie przy ołtarzu stanęła figura świętego.
Źródła:
- Siemko P., Jastrzębie Zdrój w zabytkach sztuki, Jastrzębie-Zdrój 1992.
- Mazur D., Jastrzębie-Zdrój. Święty Jan Nepomucen patron miasta, Jastrzębie-Zdrój 2011.
- Dzieje parafii świętej Katarzyny w Jastrzębiu Górnym na tle historii Górnego Śląska, Jastrzębie-Zdrój 1998.
- Musioł L., Kronika parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym, Jastrzębie Górne 1957. (z późniejszymi zapiskami)
