Dwór Witczaków na Mendowcu
Siedziba ziemiańska, dwór Witczaków, rozlewnia wód mineralnych
Budynek powstał na przełomie XVIII i XIX wieku. Budowla parterowa, murowana, wzniesiona na planie prostokąta. Elewacja frontowa siedmioosiowa. Trzy osie środkowe stanowiły ryzalit podwyższony o piętro zakończone trójkątnym szczytem. Do ryzalitu dostawiono portyk o trzech arkadach, zamkniętych łukiem odcinkowym, z tarasem na piętrze. Do portyku prowadziły schody. Całość podpiwniczona. Okna na parterze i piętrze prostokątne, elewacje tynkowane. Całość nakrywał dach naczółkowy, kryty dachówką. Od zachodu dostawiona była przybudówka, zapewne późniejsza. W 1858 r. dworek należał do Anny von Stengel, od której pochodziła nazwa „Annaruh” (Spokój Anny). Następnym właścicielem był Wincenty Wronowski, ziemianin, który jeszcze w 1876 r. był właścicielem majątku.
W 1920 r. budynek został kupiony przez braci Mikołaja i Józefa Witczaków od Roberta Mende. To od jego nazwiska pochodzi nazwa Mendowiec. Przed wybuchem III powstania mieściło się tu dowództwo i sztab Grupy „Południe” Wojsk Powstańczych. W okresie II RP posiadłość stanowiła siedzibę rodu Witczaków, w której przyjmowali m. in. wojewodę śląskiego Michała Grażyńskiego czy Melchiora Wańkowicza. Po II wojnie światowej na mocy ustawy o reformie rolnej nieruchomość została przejęta przez władze ludowe. Budynek służył jako mieszkania dla pracowników uzdrowiska a następnie została uruchomiona wytwórnia wód gazowanych.. W latach 90. XX wieku budynek został sprzedany prywatnemu inwestorowi.
Źródła:
- Siemko P., Rody rycerskie z terenu Jastrzębia i okolicy, Jastrzębie-Zdrój 2003.
- Mrożkiewicz J., Zapomniany życiorys śląskiego powstańca, Mikołaj Witczak jr. „Wspomnienia” i „Przyczynki”, Jastrzębie-Zdrój 2006.
- Jastrzębie Zdrój. Dzieje uzdrowiska. Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa 1951-2001, Opole-Jastrzębie Zdrój 2001.
- Biuletyn Galerii Historii Miasta nr 8 maj 2008.
- Musioł L., Kronika parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym, Jastrzębie Górne 1957. (z późniejszymi zapiskami)
